Gesmolten lava komt uit een spleet aan de rand van het vissersdorp Grindavik in het zuidwesten van IJsland, op 1 april 2025. Het IJslandse Meteorologische Bureau (IMO) meldde dat “een uitbarsting is begonnen in de Sundhnuksgigar-kraterrij” ten noorden van het vissersdorp Grindavik, dat dinsdag werd ontruimd nadat lava begon te spuwen na een vulkaanuitbarsting. Het was de achtste die de regio sinds eind 2023 trof. (Foto: Ael Kermarec / AFP)
Eeuwenlang bleef het een raadsel: waar kwam deze dodelijke mist vandaan? Dankzij de vooruitgang in de moderne wetenschap hebben onderzoekers als Michael McCormick en Paul Mayewski eindelijk het geheim ontrafeld. Door analyse van een ijskern die uit een Zwitserse gletsjer was gehaald – een ware tijdscapsule van de atmosfeer – ontdekten ze dat de uitbarsting van een vulkaan op IJsland in 536 enorme hoeveelheden as in de atmosfeer bracht.
Stel je een vulkaan voor die een gigantische zwarte wolk uitspuwt die het daglicht over heel Europa zou kunnen verduisteren ! Daarnaast zorgden twee andere uitbarstingen, in 540 en 547, ervoor dat de situatie nog erger werd en de economie in een recessie belandde die meer dan een eeuw zou duren .
Een langzame wedergeboorte vastgelegd in ijs
Maar niet alles is eeuwig donker. Rond 640 na Christus ontdekten wetenschappers een toename van de loodconcentratie in ijskernen. Dit was een teken dat de zilverwinning, de drijvende kracht achter handel en industrie, geleidelijk aan werd hervat . Het is alsof je de eerste bloemen ziet bloeien na een eindeloze winter.
Bovendien getuigt het massale gebruik van zilver als betaalmiddel rond 660 van een economische renaissance en de opkomst van een klasse van kooplieden. Een soort middeleeuwse ‘economische revolutie ‘ in het klein, die herrijst uit de as van een verlaten tijdperk.
Als de geschiedenis zich herhaalt…
Maar de les werd niet geleerd: in de 14e eeuw, tijdens de Zwarte Dood , daalde de loodvervuiling scherp, een teken van een nieuwe economische ineenstorting. Zoals de blaasbalg van een smidse plotseling stopt , zo staat de menselijke activiteit weer stil.
Dankzij dit fascinerende onderzoek onthult de moderne archeologie dat onze samenlevingen uiterst kwetsbaar blijven voor natuurkrachten . En zelfs vandaag de dag, als we naar ijskernen of boomringen kijken, blijft de natuur ons haar vergeten verhalen vertellen .
