Dit artikel behandelt een ernstig en pijnlijk onderwerp waar we bijna allemaal mee te maken krijgen: de laatste uren van een dierbare.
De dood, ooit alomtegenwoordig, is nu verborgen. Meer dan 80% van de sterfgevallen vindt plaats in ziekenhuizen. De tijd dat mensen thuis de wacht hielden, alle nabestaanden, zelfs alle buurtbewoners, werden uitgenodigd om hun laatste eer te bewijzen, en een stoet rouwenden achter een lijkwagen een vast gezicht was op straat, is allang voorbij.
Het gevolg is dat de meesten van ons geen enkele vertrouwdheid meer hebben met de dood. We weten niet meer hoe die eruitziet. We weten niet meer hoe we ons moeten gedragen.
Daarom heb ik besloten deze brief te schrijven, die misschien vreselijk lijkt.
Niemand weet de dag of het uur van overlijden. Daarom is het beter om voorbereid te zijn.
Bewaar deze brief daarom goed. Want als hij aankomt, kan ik je uit ervaring vertellen dat alleen al weten wat je moet doen, je helpt om de vreselijke ontreddering en pijn die je kunnen overvallen beter te beheersen.
Hier zijn de tien tekenen dat de dood nadert, en wat je dan moet doen. Ik heb geprobeerd om heel feitelijk te blijven, omdat emoties specifiek zijn en per geval bekeken moeten worden, afhankelijk van de relatie die iemand met de stervende had (ouder, kind, partner, broer of zus, grootouders, enz.).
1. Verlies van eetlust
Naarmate de dood nadert, neemt de energiebehoefte af. De persoon begint zich te verzetten tegen of weigert te eten en te drinken, en zal slechts kleine hoeveelheden flauw voedsel (bijvoorbeeld pap) accepteren. Vlees, dat moeilijk te verteren is, wordt eerst geweigerd. Naarmate de dood nadert, kan de persoon niet meer kunnen slikken.
Hoe te reageren: Forceer geen voedsel en respecteer de signalen van de persoon, zelfs als je misschien boos en bezorgd bent over dit verlies van interesse in eten. Bied regelmatig kleine stukjes sorbet of ijs aan, of een slokje water. Leg een warme, vochtige handdoek rond de mond en smeer lippenbalsem op de lippen om ze vochtig en comfortabel te houden.
2. Overmatige vermoeidheid en slaap
De persoon slaapt het grootste deel van de dag en nacht, terwijl zijn stofwisseling vertraagt, en een lage voedsel- en drankinname bijdraagt aan uitdroging. Het wordt moeilijk om hem wakker te maken. De vermoeidheid is zo ernstig dat de persoon niet meer kan volgen wat er direct om hem heen gebeurt.
Hoe te reageren: Laat de persoon slapen. Maak hem of haar niet abrupt wakker. Ga ervan uit dat alles wat u zegt gehoord kan worden, want het gehoor blijft functioneren, zelfs wanneer de persoon bewusteloos is of zelfs in coma ligt.
3. Verzwakking
Gebrek aan voedsel en vermoeidheid kunnen iemand zo verzwakken dat hij of zij het hoofd niet meer kan optillen of zelfs niet meer door een rietje kan zuigen.
Reageren: Zorg ervoor dat de persoon zich op zijn gemak voelt.
4. Mentale verwarring
Organen beginnen te falen, waaronder de hersenen. Weinig ziekten veroorzaken hyperacuïteit (een verhoogd bewustzijnsniveau) naarmate het einde nadert. Stervende mensen verliezen doorgaans uit het oog waar ze zijn of wie er in de kamer is, spreken en reageren minder vaak, richten zich tot mensen die anderen niet kunnen zien, lijken te brabbelen, te friemelen en met hun lakens te rommelen.
Hoe te reageren: Blijf kalm en stel de persoon gerust. Spreek de persoon vriendelijk aan en leg uit wie je bent terwijl je dichterbij komt.
5. Moeizame ademhaling
De ademhaling wordt onregelmatig en moeizaam. U kunt een kenmerkend ademhalingspatroon horen, Cheyne-Stokes-ademhaling (CSR): een krachtige, diepe inademing gevolgd door een pauze die vijf seconden tot een hele minuut kan duren, voordat de ademhaling krachtig wordt hervat en u weer uitgeput raakt. Dit wordt ook wel slaapapneu genoemd en wordt veroorzaakt door veranderingen in de bloeddruk en de kooldioxideconcentratie in het bloed.
De longen en keel kunnen ook overmatige afscheiding produceren die luide in- en uitademingsgeluiden veroorzaakt, ook wel ‘ratels’ genoemd.
Hoe te reageren: Apneu en piepende ademhaling kunnen verontrustend zijn voor de aanwezigen, maar de stervende is zich niet bewust van deze veranderingen in de ademhaling. Nogmaals, concentreer u erop om het de persoon comfortabel te maken. Houdingen die kunnen helpen zijn onder andere het hoofd lichtjes omhoog houden op een kussen, de persoon stevig rechtop laten zitten met kussens en een stevige rugleuning, of de persoon lichtjes voorover op zijn of haar zij laten liggen. Bevochtig de mond met een vochtige handdoek, eventueel een plantenspuit, en smeer er lippenbalsem op.
Als er veel afscheiding uit de mond en neus komt, veeg deze dan voorzichtig schoon zonder te proberen de neus te snuiten. Blijf rustig bij de persoon, houd zijn of haar hand vast of praat zachtjes.
